Orucun Vücub Sebebi

Vücub sebebi , vâciplik hükmünün varlığına temel teşkil eden durum demektir.Çoğunluğa göre vacip terimi Hanefî ler’deki farz ve vacibi kapsayacak tarzda kullanıldığından, incelenen olaya göre “vücub sebebi”, “farz oluş sebebi” anlamını da taşır.

Orucun farz veya vâcip oluş sebebi oruç çeşitlerine göre değişir:

Ramazan orucunun farz oluş sebebi , ramazana erişmiş bulunmaktadır.Ancak Hanefî bilgilnler, bunu açıklarken farklı iki görüş ortaya koymuşlardır.Bunlardan birine göre Ramazan ayının herhangi bir vaktine erişmiş olmak farziyet için yeterlidir.Diğer görüşe göre ise , Ramazan günlerinden birinin oruca başlamaya elverişli bir bölümümüne erişmiş olmak gerekir ki , buda tan yerinin ağarmasından (ikinci fecirden) gün ortasına (istivâ vaktine) kadar olan zaman dilimidir.

Ramazan orucunun kazsının farz oluş sebebi de , daha önce Ramazan ayına erişmiş olmaktır.

Gündüzü veya gecesi çok uzun olan kutuplara yakın bölgelerde oruç süresinin takdiri konusunda , bazı bilginler Mekke ve Medine gibi dinin ilk tebliğ edildiği mıntıkanın, bazıları ise orucu en yakın normal vakitli bölgenin esas alınacağı kanaatindedir.

Keffâret oruçlarının sebepleri keffâret sebeplerine göre değişir.Meselâ yemin keffâreti olarak tutulan orucun sebebi yemini bozmuş olmaktır.

Ramazan orucunun keffâreti olarak tutulan orucun sebebi, Ramazan orucuna gösterilmesi gereken saygının kasten ihlal edilmiş olmasıdır.Ancak bu sebebin açıklanmasında farklı sonuçlar ortaya konmuştur: Hanefîler’ e ve Mâlikîler’ e göre Ramazan ayında oruçlu olan kimsenin kasten yemesi, içmesi ve cinsi temasta bulunması keffâret gerektirir.Şâfiî ve Hanbeî mezheplerine göre ise sadece kasten cinsi temas keffâret sebebidir, bilerek yemek ve içmek keffâret gerektirmez.

Nezir oruçlarının sebebi, bunların adanmış yani kişinin kendi isteği ile borçlanılmış olmasıdır; bozulması halinde kaza edilme sebebi de , borçlanılan bir ibadetin tamamlanma gereğidir.

Nafile (mendup) oruçlarının tutulmalarını dinen mecburi kılacak bir sebep yoktur.Ancak –yukarıda belirtiliği üzere- Hanefî ler’e ve Mâlikler’e göre nafile bir oruç bozulduğQunda, onu kaza etmek vâciptir; bunun vâcip olma sebebi ise böyle bir ibadete başlayıp bozmuş olmaktır.Şâfiîler’e göre mafile oruca başlamak tamamlanmasını vâcip kılmaz ; ister hata ile ister kasten bozulsun, onun kazası vacip değildir.Hanbelî mezhebine göre de bu tür orucun kazası vacip olmamakla beraber, müstehaptır.